Paghahabol sa Pag-asa: Pagbabasura at Pagpaplano ng Pamilya sa Manila

Malawakang ang populasyon ng San Andres at North Tondo sa Manila, mga komunidad kung saan may community-based health program (CBHP) ang Likhaan. Tinatayang may 136,000+ tao sa San Andres at higit sa 109,000+ sa North Tondo ayon sa tala noong 2020. Karamihan dito ay mahihirap. Nakatira sa masisikip na bahay na madalas ay kulob, walang bintana, manipis ang dingding, sala sa ulan at init.

Kaya mahirap ay dahil kapos ang kita – hindi makahanap ng regular na trabaho, o kaya ay vendor sa Divisoria, o kargador sa pier.

Isang kuliglig driver na may dalang punong-puno na mga basura o kalakal sa Tondo, Manila

Salat man sa pera ay hindi sumurender o naging pulubi o palamunin ang mga tao dito. Sila ay patuloy ng nagsisikap at gumagawa ng iba-ibang paraan para kumita kasama na ang “pagkalkal ng pera mula sa basura”.

Sa dalawang lugar na ito, paghahalukay sa mga gamit na tinapon na ang bumubuhay sa mga pamilya –Sa San Andres, kinokolekta at pinaghihiwalay ng mga tao ang mga basurang elektronika at binibenta ang “kalakal” sa mga junk shops. Sa North Tondo, kinokolekta ang iba-ibang patapon - plastik, papel at kahit tirang pagkain sa mga restoran at fastfood. Nililinis ang pagkain, niluluto uli, at binibentang “pagpag” sa presyong 20-30 pesos kada balot na sasapat na para sa isang pamilya.

Isang lalaki na kinokolekta ang tanso mula sa sirang appliances sa San Andres, Manila

Paglilinis ng mga tira-tirang pagkain mula sa restoran at fastfood sa Tondo, Manila

May isang kontra-kahirapang paraan din ang mga kababaihan ng San Andres at North Tondo. Marami sa kanila ay natuto nang magplano ng bilang ng kanilang mga anak sa pamamagitan ng Family Planning. Sa tulong ng mga Community Mobilizer at mga Health Worker ng Likhaan, nasusubukan nila ang mga makabagong paraan ng pag-iwas nang pagbubuntis. Dahil kontrolado ang bilang ng anak, mas maliit ang gastusin sa pagkain, pag-aaral at ibang gastusin pampamilya.

Pero hindi lahat ng kababaihang gustong magkontrol ay nagagawa ito. Isang halimbawa si Mary Rose (hindi tunay na pangalan), 15-taong gulang na batang babae na taga San Andres. Grade 9 nang siya ay magkanobyo at pumayag makipagsex nang walang gamit na proteksyon. Nabuntis at nanganak sa ospital at ngayon nagsasama silang magnobyo. Sya ay nahinto sa pag-aaral at umaasa sa kita ng asawang nangangalakal ng electronic na basura.

Hanggang saan hahantong ang ganitong pagsumikap makaahon sa kahirapan ng mga taga San Andres at North Tondo? May plano ba ang gobyerno na maglaan ng mas maraming pagkakakitaan nang sapat? Magkakaroon ba sila nang mas maayos na tirahan? Palalakasin ba ang programa ng Family Planning at sex education sa kabataan?